تحلیل‌گر اسرائیلی در اورشلیم پست: آیا آمریکا در مذاکرات هسته‌ای در برابر جمهوری اسلامی کوتاه خواهد آمد؟
دیوید بن-باسات، رئیس انجمن ارتباطات رادیویی اسرائیل و خبرنگار پیشین شبکه ان.بی.سی در تحلیلی برای روزنامه اورشلیم
پست می‌نویسد:
در میانه‌ی بحران‌های جهانی و تنش‌های فزاینده‌ی امنیتی، اقتصاد ایران زیر بار تحریم‌های سنگین در حال فروپاشی است. این در حالی است که ایالات متحده نیز هم‌زمان با ادامه‌ی جنگ‌های تجاری با چین، اروپا و سایر کشورها، با بی‌ثباتی گسترده‌تری در سطح جهان مواجه است.
جمهوری اسلامی با تورمی افسارگسیخته، سقوط ارزش پول ملی، بیکاری رو به رشد و بی‌اعتمادی عمومی دست‌وپنجه نرم می‌کند. تحریم‌هایی که دولت ترامپ پس از خروج از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ دوباره اعمال کرد، ضرباتی سنگین به بخش‌های نفت، بانکداری و صنعت ایران وارد کرده‌اند. تلاش‌های اروپا برای حفظ روابط اقتصادی با تهران نیز تاکنون نتیجه ملموسی نداشته و ایران را در برابر فشاری مضاعف تنها گذاشته است.
تنها در ماه گذشته، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، تهدید کرد: «ما اقتصاد ایران را فرو خواهیم پاشاند و صنعت نفت آن را نابود خواهیم کرد.» او در کنفرانسی اقتصادی در نیویورک که توسط سی.ان.بی.سی پوشش داده شد، از هدف واشنگتن برای کاهش صادرات نفت ایران به زیر ۱.۵ میلیون بشکه در روز سخن گفت و افزود که ایالات متحده قصد دارد ایران را از نظام مالی جهانی جدا کند. پیام او به مردم ایران صریح بود: «پول ملی خود را تبدیل کنید.»
در ادامه‌ی این سیاست فشار، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌هایی را علیه شبکه‌ای بین‌المللی اعمال کرد که متهم به انتقال نفت ایران به چین است. در چنین شرایطی، ورود به گفت‌وگو با واشنگتن برای ایران به یک ابزار استراتژیک بدل شده است. در حالی که مذاکره بدون لغو اولیه‌ی تحریم‌ها برای تهران نوعی تسلیم تلقی می‌شود، ترامپ آن را یک پیروزی دیپلماتیک معرفی می‌کند.
از نگاه اسرائیل، هدف کاملاً روشن است: جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و توقف استقرار نظامی آن در سوریه و لبنان. تل‌آویو نگران است که گفت‌وگوهای مستقیم میان واشنگتن و تهران به توافقی ناقص منجر شود که فشارها بر ایران را کاهش دهد، بدون آنکه برنامه هسته‌ای آن به‌طور کامل برچیده شود. نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو که از مخالفان سرسخت توافق اولیه بوده، خواهان ادامه فشار حداکثری و پرهیز از امتیازدهی زودهنگام است. با این حال، او به‌خوبی می‌داند که واشنگتن منافع جهانی گسترده‌تری دارد و شاید در همه جزئیات نتوان بر مذاکرات اثرگذار بود.
در آخرین دیدار خود، ترامپ و نتانیاهو موضعی متحد در قبال ایران به نمایش گذاشتند، اما پشت پرده اختلافاتی وجود دارد. ترامپ ممکن است برای کسب یک دستاورد دیپلماتیک به توافقی تن دهد که اسرائیل با آن مخالف است، در حالی که نتانیاهو نمی‌تواند در برابر حفظ توانمندی هسته‌ای ایران سکوت کند.
نشست اخیر ایران و آمریکا در عمان پس از چند ساعت گفت‌وگوی غیرمستقیم، با یک گفت‌وگوی کوتاه و مستقیم میان وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، و نماینده ویژه آمریکا، استیو ویتکاف، به پایان رسید. در این دیدار وزیر خارجه عمان نیز حضور داشت. طبق اعلام وزارت خارجه ایران، در جریان مذاکرات اصلی، هیئت‌های دو کشور در اتاق‌هایی جداگانه حضور داشتند و پیام‌ها از طریق عمانی‌ها منتقل می‌شد.
ترامپ بارها اعلام کرده که خواهان حل‌وفصل دیپلماتیک موضوع هسته‌ای ایران است. او در شب پیروزی انتخاباتی‌اش گفت: «من جنگی را آغاز نمی‌کنم – بلکه به آن‌ها پایان می‌دهم.» پیامی که هم در تل‌آویو و هم در تهران به‌وضوح شنیده شد.
با این حال، با افزایش نگرانی‌ها درباره پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، ترامپ لحن خود را تندتر کرده و هشدار داده که اگر ایران توافق نکند، با بمباران‌هایی روبرو خواهد شد «که هرگز مشابه آن را ندیده است.» او حتی از حمله‌ای مشترک با اسرائیل سخن گفته و گفته است: «بدیهی است که اسرائیل در این عملیات حضور خواهد داشت – بلکه آن را رهبری خواهد کرد.»
در پشت این تهدیدها، آمریکا دست به تقویت حضور نظامی خود در منطقه زده و بمب‌افکن‌های استراتژیک و رادارگریز را به منطقه اعزام کرده است. اسرائیل نیز در حال آماده‌سازی برای رویارویی مستقیم یا نیابتی با ایران، به‌ویژه از طریق حزب‌الله یا شبه‌نظامیان شیعه در سوریه است. ایران نیز در برابر بیکار ننشسته و اقدام به انتقال موشک‌های دوربرد به عراق کرده که می‌توانند تا اروپا برسند — پیامی آشکار به آمریکا و اسرائیل.
تحرکات نظامی در خلیج فارس، سرنگونی پهپادها و حملات به تأسیسات نفتی عربستان همگی نشان می‌دهند که جمهوری اسلامی آماده استفاده از خشونت حساب‌شده برای بالا بردن هزینه تحریم‌هاست. اگر مذاکرات متوقف شود یا طرفین به این باور برسند که دیگری قوانین را نقض کرده، احتمال درگیری به‌طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
در همین حال، فرانسه، بریتانیا و آلمان اعلام کرده‌اند که با دقت روند گفت‌وگوهای واشنگتن و تهران را پیگیری خواهند کرد تا منافع امنیتی اروپا محفوظ بماند. ژان-نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، در نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در لوکزامبورگ بر این موضوع تأکید کرد.
به‌طور هم‌زمان، ژنرال دیوید الوین، فرمانده نیروی هوایی آمریکا، اعلام کرد که با ژنرال تومر بار، همتای اسرائیلی خود در پنتاگون دیدار داشته است — دیداری که پیش‌تر از سوی ارتش اسرائیل رسانه‌ای نشده بود. با توجه به نگرانی‌های اورشلیم، به‌نظر می‌رسد محور اصلی گفت‌وگوهای آمریکا و اسرائیل این پرسش باشد: اگر مذاکرات شکست بخورد، چه خواهد شد؟
این مذاکرات – یا تصویر آن‌ها – در میانه‌ی طوفانی از بحران‌های اقتصادی و امنیتی جهانی جریان دارند. اسرائیل سعی دارد بر روند آن اثر بگذارد، اما هم‌زمان برای لحظه‌ای که شاید ناچار شود به‌تنهایی با تهدید ایران مواجه شود، آماده می‌شود.
آیا رسیدن به یک راه‌حل ممکن است؟ بله.
آیا احتمال تشدید تنش‌ها وجود دارد؟ چندان هم دور از ذهن نیست.
نظرات
ارسال یک نظر